مدیریت بحران همه جانبه در استان تهران؛

1- آسیب پذیری استان تهران

استان تهران حدود 13 هزار کیلومتر مربّع وسعت دارد. جمعیت این استان طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ بالغ بر 13 و نیم میلیون نفر بوده‌است که 94% در شهر ها و 6 درصد در روستاها زندگی می کنند. استان تهران، از شهرهای تهران - شهریار - اسلامشهر - ری - پاکدشت - دماوند - شمیران - ورامین و فیروزکوه تشکیل شده است. چهار هزار و ۵۰۰ هکتار بافت فرسوده در تهران وجود دارد که هفت درصد مساحت شهر را شامل می‌شود، ۱۸ درصد جمعیت پایتخت در این بافت سکونت دارند. برآورد می شود که در استان تهران 7000 هکتار بافت فرسوده وجود دشته باشد. بافت های فرسوده، محدوده های آسیب پذیر شهر است که نیازمند برنامه ریزی و مداخله هماهنگ برای ساماندهی و ارتقاء کیفیت سکونت است. مخاطرات اصلی استان تهران زلزله، سیلاب، فرونشست زمین، خشکسالی، زمینلغزش و تغییر اقلیم هستند. وجود ساختمان‌های فرسوده، و ناپایدار شهری، قرار گیری پالایشگاه‌های نفت و گاز در حریم و حتی داخل شهرها، نبود سیستم یکپارچه برق شهری به ویژه در مناطق جنوبی شهر بخشی از مخاطراتی است که تهران را تهدید می‌کند. وقوع دو حادثه در ساختمان‌های پلاسکو 30 دیماه 1395 و دی کلینیک سینا 10 تیر 1399 اطهر آسیب پذیری بافت فرسوده و ناکارآمد شهری را نشان داد. بیش از ۳۰۰ بنا قدیمی و خطرناک مشابه پلاسکو در تهران وجود دارد.

از سوی دیگر طرح "جهش تولید مسکن" که در دولت سیزدهم اعلام شده است، در تمام شهرهای جدید استان تهران به غیر از شهر جدید پردیس ، اجرا می شود. شهرهای پرند، هشتگرد، ایوانکی و احتمالا شهرهای جنوبی تهران از جمله مناطقی هستند که واحدهای جهش تولید مسکن در آن مناطق ساخته خواهد شد. ساکنان بافت فرسوده تهران هم مشمول دریافت تسهیلات و شرایط پروژه جهش تولید مسکن می شوند و به صورت خود مالکی می توانند ساخت و سازجدید انجام دهند. سرمایه گذاران هم می توانند دراین پروژه مشارکت داشته باشند و در سطح شهر در قالب پروژه جهش تولید مسکن ساخت و ساز کنند. مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید در چهارم شهریور 1400 گفت ساخت سه شهرک در استان تهران برنامه ریزی شده و فرایند صدور مجوز احداث این شهرک‌ها در مراحل مختلف قرار دارند، هم در شرق و هم در جنوب غرب تهران مکان یابی ساخت این شهرک‌ها انجام شده و باید به تصویب شورای عالی شهرسازی برسد. این اقدام به چند دلیل می تواند موجب نگرانی باشد: اولا افزایش جمعیت مهاجرانی که برای سکونت در این شهرهای جدید به تهران و شهرهای پیرامونش می آیند، و دوم آنکه در ساخت بناهای جدید به دلیل کیفیت احتمالا پائین، بافت فرسوده جدید به مساحت استان تهران افزوده شود.

اصل ساخت شهرکهای جدید در محدوده استان تهران موجب نگرانی است. از آنجا که همین جمعیت کنونی در استان تهران در محدوده هایی با مشکلات گوناگون از ریسک زلزله تا بحران آب و فرونشست زمین ، مستقر هستند، توسعه شهرهای جدید در این استان معرضیت را در ریسک سوانح افزایش می دهد. شهر های جدید پردیس در 17 کیلومتری تهران، با جمعیت فعلی74 هزار و جمعیت مصوب 450 هزار نفر، پرند، در 35 کیلومتری تهران، با جمعیت فعلی: 98 هزار ، و جمعیت مصوب 483 هزار نفر ، اندیشه در 11 کیلومتری تهران، با جمعیت فعلی 117 هزار و جمعیت مصوب 130 هزار نفر و شهر در حال احداث خوارزمی ( در حدود15 کیلومتری شمال شهر پردیس و بر فرادیوره پهنه گسله فعال مشا) در 45 کیلومتری شمال شرق تهران ، با جمعیت مصوب 35 هزار نفر از محدوده های در حال ساخت و برنامه ریزی شده در استان تهران هستند. در این شهر های مجموعا برای استقرار جمعیتی بالغ بر 1 میلیون و صد هزار نفر جایابی شده است. این جمعیت جدید به معنای افزایش معرضیت در برابر انواع مخاطرات برای آینده استان تهران است. از هم اکنون می توان و باید جلوی این روند مخاطره آمیز و ریسک افزا گرفته شود.

2- مدیریت بحران

فرآیند مدیریت بحران بر پایه مدیریت ریسک سوانح شامل اقداماتی برای دستیابی به هدف کاهش ریسک است. افزایش ریسک سوانح شاخص توسعه ناپایدار است ، و کاهش ریسک سوانح مستلزم لحاظ شدن سیاست کاهش ریسک سانحه و عملکرد مدیریت ریسک در اهداف توسعه پایدار است.

به طور سنتی مقابله با سوانح بر واکنش اضطراری – پاسخ بعد از وقوع معمولا سوانح آنی - متمرکز بوده است ، اما در اواخر قرن بیستم به طور فزاینده ای تشخیص داده شد که سوانح و آسیب پذیری ناشی از آنها به عملکرد انسانها و نحوه توسعه مربوطند. فقط با کاهش و مدیریت ریسک عمدتا پیشگیرانه و کم کردن معرضیت و آسیب پذیری می توانیم از تلفات جلوگیری کرده و آثار سوانح را کاهش دهیم. از آنجا که ما نمی توانیم شدت بسیاری از مخاطرات طبیعی را کاهش دهیم ، اصلی ترین فرصت برای کاهش ریسک در کاهش آسیب پذیری و کمتر قرار گرفتن در معرض آن است. کاهش این دو مولفه ریسک مستلزم شناسایی و کاهش محرک های اصلی ریسک است که به ویژه با عملکرد ضعیف توسعه اقتصادی و شهری ، تخریب محیط زیست ، فقر و نابرابری و تغییرات اقلیمی ، که شرایط ریسک را ایجاد و تشدید می کند ، مرتبط است .

در شرح وظایف مدیریت بحران استان تهران آمده است : انجام مطالعات و تحقیقات به منظور بهره گیری از دستاوردهای علمی و انتقال روشهای پیشرفته مدیریت بحران به نظام قانونگذاری برنامه ریزی و اجرایی ، انجام برنامه های ملی و منطقه ای و سرمایه گذاری لازم در مراحل مختلف مدیریت بحران با اولویت پیش گیری ، سازماندهی ، هماهنگی و به کارگیری کلیه دستگاههای اجرایی دولتی وغیر دولتی جلب مشارکت و همکاریهای مردمی از طریق آموزش عمومی ،‌ ایجاد آمادگی ، هدایت کمکهای مردمی وآموزش نیروهای داوطلب در شبکه مدیریت بحران، استفاده صحیح و بهینه از کلیه امکانات دولتی و غیر دولتی ، جلب پشتیبانیهای لازم قوای سه گانه ،‌ وزارتخانه ها ، نهادها و نیروهای مسلح .

در این وظایف آنچه دیده نشده تهیه "برنامه راهبردی مدیریت کاهش ریسک و. مدیریت بحران " در استان تهران است. در دو دهه اول قرن بیست و یکم مشاهده شد که زمینه آمادگی در برابر سوانح در سوانح مهمی چون زلزله بم 1382 زلزله هائیتی 1388، و زلزله و سونامی 1389 ژاپن سیلاب سراسری فروردین 1398، و همه گیری کرونا از بهمن 1398 به بعد ، و نحوه پاسخ جوامع به این تحولات بسیار مهم است. هدایت شرایط هنگام و پس از وقوع حادثه آنگاه موفق بوده است که برنامه راهبردی واقع بینانه موجود بوده و اجرا هم شده است ( مانند زلزله و سونامی در ژاپن) . از مهمترین دریافتها آن است که منابع جدید و اضافی را برای محافظت در برابر سوانح آینده مورد نیاز است. سرمایه اجتماعی در تمام مراحل مدیریت سوانح یعنی آمادگی، پیشگیری ، پاسخ و بازسازی بسیار مهم است. در سوانح بیست سال اخیر اهمیت آمادگی و برنامه ریزی قبل از وقوع فاجعه چنان بوده که مشخص می کند ما نه فقط سوانح را بلکه باید "ریسک " را مدیریت کنیم . کاهش ریسک سانحه بخشی از توسعه پایدار است ، بنابراین باید همه بخش های جامعه ، دولت ، سازمان های غیر دولتی و بخش حرفه ای و خصوصی را درگیر کند. بنابراین نیازمند یک رویکرد مردم محور و چند بخشی است ، که در برابر مخاطرات چندگانه ، تاب آوری و فرهنگ پیشگیری و انعطاف پذیری را بیشتر میکند. در نتیجه مدیریت ریسک سانحه شامل راهبرد هایی است مانند جلوگیری از ایجاد ریسکهای جدید ، توزیع ریسک برای جلوگیری از تمرکز خسارات، ترکیب تغییرات و راهبرد های بالا به پایین ، نهادی ، با رویکردهای از پایین به بالا و محلی و مبتنی بر جامعه .

برنامه های مدیریت ریسک در زیر مجموعه توسعه پایدار معنی دار است.. قبل از اینکه بتوانیم ریسک را کاهش دهیم ، باید مخاطرات و آسیب و آسیب پذیری افراد و دارایی ها در برابر آن مخاطرات را درک کنیم.

اقدامات و اقدامات برای اجتناب از مخاطرات موجود و جدید سوانح اغلب هزینه کمتری نسبت به امداد و واکنش به سوانح، بعد از وقوع، دارد . به عنوان مثال ، انتقال افراد و دارایی های در معرض دید به دور از مناطق خطرناک. یک اقدام فیزیکی عقب نشینی مدیریت شده مناطق مسکونی ازمعرضیت مخاطرات مختلف است ، مثل زمانی که خانه ها در معرض سیلاب یا خطر زلزله و گسیختگی و گسل زمینلرزه ای هستند. یا کاهش یا محدودیت اثرهای سوء مخاطرات و سوانح مرتبط، به عنوان مثال ، ایجاد سامانه های حفاظتی در برابر سیل ، کاشت درختان برای تثبیت دامنه ها و اجرای دقیق کاربری زمین و قوانین ساختمانی. فرآیند انتقال پیامدهای مالی مخاطرات خاص از یک طرف به طرف دیگر که طی آن یک خانواده ، جامعه ، شرکت یا مقامات دولتی پس از وقوع یک فاجعه ، منابع را از طرف دیگر – شرکت بیمه - در ازای مزایای جاری یا جبرانی اجتماعی یا مالی – که از پیش به صورت حق بیمه پرداخت می شود - دریافت می کنند و در اختیار آن طرف دیگر قرار می گیرد.

اجرای این فعالیتها و اقدامات به ندرت به صورت جداگانه معنی دار است و باید شامل فعالیتهای مرتبط به هم باشد. برای مثال برنامه ریزی کاربری زمین و اجرای قوانین ساختمان سازی به صورت همزمان می تواند معنی دار باشد. آنچه اکنون رخ می دهد، تصویری کلی از کاربری زمین ، با هدفی خاص ، مانند خانه دار کردن مردم، و بدون لحاظ کردن سایر جنبه ها مانند تراکم، مهاجرت، امکان یا عدم دسترسی به منابعی مانند آب ، و سپس اعمال قوانین ساختمان سازی به صورت منفرد برای یک ساختمان تک و بدون در نظر داشت جایگاه همان ساختمان در محله و در شهر است. حاصل البته ساخت خانه ها و مجتمع های آپارتمانی به صورت متراکم در کوچه های تنگی است که هم در محله های فقیر نشین و هم در محله های ثروت مند نشین شهری مانند تهران موجب مشکل است.

از سوی دیگر 18 شهریور1400 مدیر بحران استانداری اصفهان گفت "ضرورت دارد شهرداری تهران برای ایفای نقش درست و موثر استان اصفهان به عنوان معین تهران در حوادث ملی، برنامه ریزی های سخت افزاری و نرم افزاری انجام دهد. جلسات مشترکی با سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهرداری تهران و سازمان مدیریت بحران کشور به همراه برگزاری مانورهایی در این زمینه انجام شده و شهرداری تهران موظف شده اطلاعات مورد نیاز از تهران بزرگ و نیازها و برآوردهای این شهر در بحران را اعلام و سایت‌هایی ویژه کمک‌رسانی را در مناطق مختلف تعیین و جانمایی شده توسط استان اصفهان تجهیز کند. سازمان بحران شهرداری تهران که مسوولیت هماهنگی را دارد موظف است با مناطق شهرداری تهران، شهرداری اصفهان و مدیریت بحران استان اصفهان هماهنگی کند اما تا این لحظه پیگیری زیادی در این زمینه از این سازمان ندیده ایم. ما به ستاد مدیریت بحران کشور هم اعلام کرده‌ایم که جانشین بودن در حوادث ملی نیازمند یکسری امکانات و تجهیزات است که باید در اختیار اصفهان قرار بگیرد."

مشخص است که نوع فعالیت تعریف شده در استان معین استان تهران نزد مدیران از جنس مطالبه گری از دیگران است.و عملا تصویر و تصوری از میزان و نوع منابع در دسترس برای استان و شهر معین، با توجه به برآورد اولیه نیازمندهی های شهر و استان هدف وجود ندارد.

کاهش ریسک سانحه با ایجاد نقاط قوت ، ویژگی ها و منابع موجود در یک جامعه ، یا سازمان - که در مجموع به عنوان ظرفیت آنها شناخته می شود - در کاهش ریسک موفق می شود . فعالیتهای مدیریت ریسک سانحه برای افزایش تاب آوری افراد ، جوامع ، جامعه و سامانه ها برای مقاومت ، جذب ، استقرار و بهبود و بهبود رفاه در مواجهه با مخاطرات متعدد طراحی شده است. بنابراین فعالیتهای کاهش و مدیریت ریسکها می تواند راهی برای ایجاد تاب آوری در برابر سایر مخاطرات فراهم آورد. مدیریت ریسک سانحه علاوه بر توسعه ، بنابراین باید در تعدادی از بخشها ، از جمله تغییرات آب و هوا و تعارض ، ادغام شود.

3- مخاطرات استان تهران

استان تهران محل زندگی حدود 14 میلیون جمعیت است. سابقه لرزه خیزی منطقه پیرامونی تهران نشان می دهد که هر دوست سال می توان انتظار داشت که زمینلرزه ای به بزرگای 7 یا بزرگتر در آن رخ دهد. آخرین زمینلرزه با این بزرگا و در محدوده 50 کیلومتری مرکز تهران کنونی در سال 1209 شمسی رخ داده است. استان محل دو تا از سریع ترین فرونشست های دشتهای آبرفتی در دنیا در دشتهای شهریار و ورامین است. تحقیقات جدید نشان می‌دهد که این منطقه سالانه بین ۲۵ تا 35 سانتی‌متر در سال در این نواحی فرونشست می کند. تهران و پیرامون آن محل رخداد سیلاب های مهمی در تاریخ به ویژه سیلاب گلابدره در 4 مرداد 1366 در شمال تهران بوده است. از نظر خشکسالی استان تهران در معرض شدید ترین تبعات خشکسالی بعد از استان سیستان و بلوچستان بوده است. در هنگام خشکسالی شدید برداشت از آب های زیرزمینی بیشتر می شود. سالانه ۸۰ درصد از آب‌های زیرزمینی ایران برداشت می‌شود که از نرخ جهانی پیشی گرفته است. در دنیا برداشت از منابع آب بین 3 تا 20 درصد است و زمانی که به 40 تا 60 درصد برسد مشکل آفرین می شود و زمانی که از 60 تا 80 درصد عبور کند، وضع بحرانی است. شرکت آب منطقه ای تهران، دارای پهنه دشتی با وسعت ۴ هزار و ۵۸۳ کیلومتر مربع، مشتمل بر دشت‌های تهران – کرج، ورامین، هومند – آبسرد، فیروزکوه، دماوند، قطعه چهار، مبارکیه و بخشی از ایوانکی است. متوسط افت سالانه ۲.۲ متری در آبخوان دشت هومند – آبسرد و ۱.5 متری در آبخوان دشت ورامین و 2 متر در آبخوان دشت تهران-کرج گزارش شده است آبخوان دشت‌های هومند – آبسرد، ورامین و تهران – کرج جزء محدوده‌های ممنوعه بحرانی و بقیه دشت‌های استان جزء محدوده‌های بحرانی توسعه منابع آب زیرزمینی قرار دارد. بر اساس گزارش معاون شرکت آب منطقه ای استان تهران در مهر 1400 تعداد 13 هزار و ۴۹۰ حلقه چاه مجاز در استان وجود دارد که یک میلیارد و ۸۷۰ متر مکعب در سال از این چاه ها آب برداشت می شود. حدود 29 هزار حلقه غیر مجاز وجود دارد، و بنابراین جمعا حدود ۴۲ هزار حلقه چاه استان تهران حفر شده است. سالانه حدود چهارمیلیارد مترمکعب از چاه‌های آب استان تهران برداشت ‌می‌شود که حدود ۱۰ درصد از طریق چاه‌های غیر مجاز است. حدود ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب از چاه‌های غیر مجاز برداشت ‌می‌شود . ۲۸ هزار و ۹۰۰ حلقه چاه غیرمجاز در استان تهران عمدتا در حوزه کشاورزی هستند و حدود ۱۷۳ میلیون متر مکعب از این چاه ها مورد استفاده بخش کشاورزی قرار می گیرد . حدود 14 هزار چاه غیر مجاز نیز مربوط به حوزه آب شرب، باغچه ها و ویلاهای استان تهران است. که حدود ۵۵ میلیون متر مکعب آب از این چاه های غیر مجاز برای فضای سبز برداشت می شود. در سال آبی 1399-1400 ذخایر سدهای تامین کننده آب شرب تهران به ۳۵۰ میلیون متر مکعب رسید و مخازن سدهای استان تهران- لار، لتیان، ماملو، امیرکبیر و طالقان- ۳۸۰ میلیون مترمکعب نسبت به متوسط سالانه کسری داشتند. سالانه حدود ۲.۵ درصد میزان مصرف آب در شهر تهران به دلیل رشد جمعیت افزایش می‌یابد. سالانه ۱۵۰ میلیون مترمکعب بیلان منفی آب استان تهران است - بیشتر از ورودی ذخایر زیرزمینی، آب برداشت می شود . ضمنا حدود ۸۵ درصد یعنی ۲ برابر حد مجاز از منابع آبی تجدیدپذیر برداشت می شود.  

از آنجا که خسارات و تلفات ناشی از سوانح تاریخی اغلب به طور تفصیلی شناخته نشده است ، و خسارات و تلفات احتمالی ناشی از سوانح آینده (از جمله حوادث نادر اما با اثر زیاد) باید بر اساس اطلاعات محدود تخمین زده شود. از سوی دیگر برای شهری مانند شهر تهران و استان تهران، گستره ی محیط ساخته شده – built environment- در همین شصت سال اخیر شکل گرفته که بنابراین بیشتر حوادث قبلی در زمانی رخ داده که گستردگی کنونی و جمعیت متمرکز در این استان اساسا وجود نداشته است.

درک منطقه جغرافیایی تحت اثر احتمالی در مخاطرات بعدی ، همراه با شدت و فراوانی رویدادهای مختلف برای برنامه ریزی مسیرهای تخلیه ، ایجاد سرپناه و اجرای تمرینات آمادگی بسیار مهم است. ارائه اندازه گیری تأثیر حوادث مختلف ریسک - تعداد احتمالی ساختمانهای آسیب دیده ، تلفات و جراحات ، مخاطرات ثانویه - امکان ایجاد برنامه های دقیق و واقع بینانه برای واکنش بهتر در برابر سوانح را فراهم می کند ، که در نهایت می تواند از شدت حوادث ناگوار طبیعی بکاهد.

ارزیابی ریسک می تواند نقش مهمی در مدل سازی اثر سانحه، قبل از وقوع یک رویداد (به عنوان مثال در روزهای منتهی به سیل یا طوفان) داشته باشد ، یا می تواند برآورد اولیه و سریعی از خسارت های جانی ، و اقتصادی را در پی آن رویداد ارائه دهد. علاوه بر این ، اطلاعات ریسک برای بازسازی مقاوم باید قبل از وقوع یک رویداد در دسترس باشد ، زیرا پس از رویداد به ندرت زمانی برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز برای اطلاع از طراحی مقاوم و کاربری زمین وجود دارد.

ما بیش از 30 سال تحقیق در مورد ریسک سوانح داریم ، اما بسیاری از این موارد به شکلی قابل درک یا مفید برای کسانی که بیشترین نیاز را دارند در دسترس نیست. بنابراین نیاز است که دانشمندان و محققان ریسک تمرکز خود را بر روی اطلاعات ریسک که برای کاربران قابل درک و اجرا تغییر دهند: به عبارت دیگر ، دانش ریسک. چنین تغییری مستلزم همکاری و مشارکت بیشتر بین دانشمندان و محققان و کسانی است که در کاهش ریسک سانحه از دولت ها گرفته تا جوامع محلی. دخیل هستند.

4- مخاطرات فرین و استان تهران

در همه مخاطرات می توان این سوال را مطرح نمود که در صورت وقوع حادثه بیشینه، با شدید ترین درجه ممکن، چه تبعاتی قابل انتظار است. ولی قبل از آن باید مشخص نمود که برای هر مخاطره چه مقدار فرین (حد اوج) می توان در نظر گرفت. حکمرانی ریسک سوانح به فرآیندی اطلاق می شود که مقامات و کارکنان دولت ، رسانه ها ، بخش خصوصی و جامعه مدنی در سطح جامعه ، ملی و منطقه ای به منظور مدیریت و کاهش ریسکهای مربوط به سوانح و اقلیم ، در آن به صورت هماهنگ اقدام می کنند . این بدان معناست که ظرفیت و منابع کافی برای پیشگیری ، آمادگی ، مدیریت پاسخ و مقابله و بازسازی سوانح در دسترس است. همچنین حکمرانی ریسک شامل سازو کار ها و فرایندهایی برای شهروندان جهت اعمال حقوق و تعهدات قانونی آنها است.

در حالی که ما در کاهش مرگ و میر ناشی از حوادث مرتبط با مخاطرات شدید پیشرفت هایی داشته ایم ، افزایش مواجهه با مردم و دارایی های اقتصادی به این معنی است که مرگ و میر و زیان های اقتصادی ناشی از ریسک گسترده رو به افزایش است . رخداد یک زمینلرزه با بزرگای 6 به بالا در محیط شهری تهران ممکن است و معمولا وقع چنین زمینلرزه ای به عنوان مخرب ترین حادثه طبیعی قابل رخداد در ایران با تبعات سهمگین در نظر گرفته می شود. در اثر زلزله‌ای شدید در استان تهران، به علت مسدود شدن تمامی راه‌های دسترسی، امکان امدادرسانی به تهران وجود نخواهد داشت.

معاون پیشگیری سازمان آتش نشانی تهران درباره ساختمان‌های نا ایمن شهر تهران در مرداد 1400 گفت ساختمان‌های پایتخت براساس ریسک حریق به بسیار پرخطر، پرخطر، میان خطر و کم خطر تقسیم بندی شدند و از تعداد ۳۳ هزار و ۲۲۱ ساختمان شناسایی شده، ۱۱۷ ساختمان بسیار پرخطر تشخیص داده شد. سازمان آتش نشانی ۵۳۹ مرکز درمانی پرخطر را در شهر تهران شناسایی کرده که اگر حادثه ای در این مراکز درمانی رخ دهد نمی‌توان هیچ اقدامی برای آن انجام داد.

طبق سند طرح جامع آب‌های سطحی شهر تهران به عنوان نقشه راه، باید ۷۰۰ کیلومتر شبکه اصلی مدیریت آب‌های سطحی در شهر تهران ساخته شود. از چهار دهه گذشته تاکنون ۵۳۰ کیلومتر از این شبکه ساخته و بهره برداری شده و حدود ۱۷۰ کیلومتر دیگر باقی مانده که طبق برنامه پنج ساله سوم توسعه شهر تهران در انجام است و سالانه باید هشت کیلومتر به طور متوسط ساخته شود و در ۲۰ سال آینده شبکه باید به پایان برسد. مطالعات درباره شبکه سیلاب به صورت جدی در دهه ۴۰ و بعد از سیلابی بزرگ در تهران آغاز شد و در دهه ۵۰ برخی از سازه‌های شبکه سیلاب تهران احداث شد. تا سال ۱۳۹۸، سالانه چهار هزار نفر بر اثر آلودگی هوا در کلانشهر تهران جان خود را از دست می دهند.

بر اساس مصوبه سال ۸۵، سه هزار و ۲۶۸ هکتار از محدود ۶۰ هزار هکتاری پایتخت معادل پنج درصد مساحت شهر تهران به دلیل سه ویژگی ریزدانگی، نفوذناپذیری و ناپایداری بافت فرسوده در شهر تهران شناخته شد که بیش از ۱۵ درصد از جمعیت پایتخت در این محدوده زندگی می کنند. تسهیلاتی از سوی دولت، برای نوسازی این بافت در نظر گرفته شده است. بر اساس بررسی و مطالعات جدید ۲ شاخص عرض کم معابر (معابر کمتر از ۶ متر) و مساحت کم پلاک ها (کمتر از ۲۰۰ متر مربع) به معیارهای اصلی تشخیص بافت فرسوده اضافه شد و محدوده بافت فرسوده افزایش یافت . بافت فرسوده براساس آسیب پذیری در برابر زلزله تعریف می شود. مناطق ۱۲، ۱۰، ۱۴، ۱۷ و ۱۵ به لحاظ وسعت، بیشترین میزان بافت فرسوده را دارند. دست کم یک بلوک فرسوده در ۱۹۶ محله تهران وجود دارد .

 هفت روددره دارآباد، گلابدره، دربند، کن، ولنجک، درکه و فرحزاد در تهران و توسعه شهری در محدوده این رود دره ها، موجب افزایش ریسک سیلاب ، و به ویژه" سیلاب واریزه ای" ، در تهران شده است. سیلاب واریزه ای درتهران می تو.اند حادثه ای بیشینه باشد. همچنین از آنجا که گسل شمال تهران از پای دامنه های شمال تهران عبور میکند، و شهرسازی بر روی این دامنه ها، با مساله خطر زمینلغزشهای دامنه ای نیز، به عنوان یک حادثه فرین در شمال تهران مواجه هستیم. .

 برای جلوگیری از مخاطرات جدید ، که در حال حاضر به دلیل افزایش شهرنشینی ، تهدید تغییرات اقلیمی و دیگر عوامل محرک در حال ظهور هستند ، باید اقدامات بیشتری انجام شود. سوانح همچنین می توانند منجر به شکست های همزمان شوند. توسعه می تواند پایدار باشد ،تا از رسیدن سوانح خطرناک جلوگیری کنیم. ما در مدیریت سوانح بیش از کاهش ریسک سوانح پیشرفت کرده ایم. حداقل در سه دهه اخیر در مورد مدیریت ریسکهای اساسی ، پیشرفت در استان تهران چشمگیر نبوده است.

افراد ، دولت ها و صاحبان مشاغل می خواهند ضررهای کم احتمال حوادث فرین را در آینده تخفیف دهند ولی به نظر می رسد تمایل به سرمایه گذاری در مدیریت ریسک سانحه همچنان بسیار کم است. علیرغم وسعت هزینه های فاجعه های قابل پیش بینی از حوادث فرین ، کاهش ریسک ها اغلب اولویت کمتری از ثبات روزمره مالی ، بیکاری یا تورم دارد.

تجزیه و تحلیل هزینه-فایده  برای برجسته کردن مزایای مدیریت کاهش ریسک سوانح ضروری است. اجتناب از هزینه ها از نظر کاهش فقر و نابرابری ، پایداری محیط زیست ، توسعه اقتصادی و پیشرفت اجتماعی کمک میکند . چنین رویکردی برای تجزیه و تحلیل هزینه – فایده و جذابیت سرمایه گذاری ها را در کاهش ریسک سوانح اهمیت دارد. وقتی در کاهش ریسک سانحه سرمایه گذاری می کنیم کاهش کلی مرگ و میر ناشی از سوانح طبیعی که با مخاطرات شدید همراه است.، قابل انتظار است.

اثر برخی اقدامات مدیریت ریسک سانحه ممکن است فوری نباشد. ممکن است دهها سال طول بکشد تا نتیجه بهبود مقررات و برنامه ریزی به کاهش تلفات ناشی از سوانح تبدیل شود ، زیرا باید به انبوهی از ساختمانهای جدید و توسعه شهری حساس به ریسک برای گرفتن نتایج ملموس ایجاد شده باشد. در دهه اخیر رشد اقتصادی ضعیف ، همراه با خشکسالی و تغییرات اقلیمی ، باعث افزایش کلی ریسک سانحه شده است. توسعه انسانی و خطر فاجعه به هم پیوسته اند . توسعه سریع شهری در استان تهران منجر به افزایش جمعیت در مناطق مستعد مخاطرات طبیعی شده است. اگر قرار گرفتن افراد و دارایی ها در معرض مخاطرات طبیعی سریعتر از توانایی کشور در افزایش ظرفیت کاهش ریسک، افزایش یابد ، ریسک افزایش می یابد. اثر فاجعه بار سوانح با اعمال و تصمیمات انسانی ایجاد می شوند. ساختن یک جاده جدید ممکن است مردم را مجبور به سکونت در منطقه ای کند که مستعد سیل است و این امر باعث افزایش مواجهه با سیل می شود. کاهش ریسک سوانح در صورت اتخاذ اقدامات مناسب قابل دستیابی و نیز مقرون به صرفه است، هم به این دلیل که در کمک های بشردوستانه صرفه جویی می شود و هم به دلیل اجرای آن نیازی به هزینه زیادی ندارد. اگر در زمان خشکسالی به کشاورزان بیاموزیم که چه زمان و چه باید کاشت ، تنها به سرمایه گذاری کمی برای به ارسال پیام و آموزش و ترویج نیاز است.

اگر قرار است از افراد و دارایی ها محافظت شود ، کاهش ریسک سوانح باید در برنامه ریزی ، زیرساخت ها ، معیشت و راهبرد های توسعه اقتصادی و اجتماعی ادغام شده و به "جریان اصلی" تبدیل شود. جریان اصلی یک فرایند حکمرانی است که به شما اطمینان می دهد که در توسعه به آثار سوانح توجه می شود و ریسکهای طبیعی را افزایش نمی دهد. نتیجه نهایی کاهش ریسک سوانح و سازگاری با تغییرات اقلیمی این خواهد بود که این مفاهیم در برنامه توسعه گنجانده شده ، به طور کامل در دستور کار توسعه نهادینه شده و به اصول اساسی توسعه پایدار تبدیل شده اند.