اساسنامه اساسنامه فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران مصوب جلسه ١٠٠ مورخ ١ آذر ١٣٦٧ شورای عالی انقلاب فرهنگی حسب اختیارات تفویضی به ریاست شورای عالی به استناد بند ٤ قانون اهداف و وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی و مصوبه یکصد و سی و ششمین نشست مورخ ١٣٦٦/١٠/١٥ آن شورا، فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران که به اختصار «فرهنگستان» نامیده می شود طبق این اساسنامه تشکیل میشود. ماده ١- هدف: نیل به استقلال علمی و فرهنگی و توسعه علوم و فنون و تقویت روح پژوهش و ارتقای سطح علمی و فرهنگی کشور و دستیابی به آخرین یافته‌‌ها و نوآوری‌ها در عرصه دانش از طریق فعالیت‌‌های جمعی و جذب و حمایت و تشویق دانشمندان و محققان برجسته. ماده ٢- وظایف: ١) کوشش در جهت گسترش مرزهای دانش و تلاش مستمر برای ارتقای سطح دانش و پژوهش در کشور؛ ٢) بررسی و تحلیل وضعیت علمی و فنی و آموزشی و پژوهشی کشور و ارائه پیشنهاد در زمینه بهبود و ارتقای آن به مراجع ذیربط؛ ٣) انجام دادن امور مشاوره علمی و تحقیقاتی اساسی و مسائل مربوط به تکنولوژی که از سوی دولت، شورای پژوهش‌‌های علمی و مراکز علمی و تحقیقاتی از فرهنگستان درخواست میشود و ارائه پیشنهادهای لازم در این زمینه ها؛ ٤) مطالعه تجربیات کشورها در کسب و توسعه علوم و تکنولوژی و همچنین بررسی آخرین یافتههای علمی و نحوه استفاده از آنها با توجه به زمینه‌‌ها و امکانات موجود در کشور؛ ٥) تشویق و ترغیب دانشمندان و پژوهشگران به خلق آثار علمی، ادبی و هنری از طریق حمایت مادی و معنوی ایشان؛ ٦) ایجاد تسهیلات لازم در جهت مقابله اطلاعات و نتایج تحقیقات و تبادل نظر بین دانشمندان و محققان و مبادله متخصصان و پژوهشگران با فرهنگستان‌های علوم سایر کشورها به ویژه کشورهای اسلامی و جهان سوم با واگذاری بورس و استفاده از مسافرت‌های علمی و فرصت‌‌های مطالعاتی از طریق مراجع ذیربط؛ ٧) بررسی و پیشنهاد ضوابط در خصوص ارتقای سطح علمی سمینارها و کنگره‌ها و کنفرانس‌‌های علمی در سطح ملی و بین المللی و ارزیابی اینگونه مجامع؛ ٨) برگزاری سمینارها و کنفرانس‌‌ها و کنگره‌ها و سمپوزیوم‌ها در زمینه جدیدترین یافتههای علمی، فنی و فرهنگی؛ ٩) اشاعه اطلاعات و دانسته‌‌های علمی از طریق انتشار مجلات و کتب علمی و پژوهشی بالأخص نتایج تحقیقات و یافتههای جدید علمی و فرهنگی در سطح کشور و جهان؛ ١٠) اعطای پاداش و جایزه و نشان علمی به دانشمندان و پژوهشگران و مؤسساتی که خدمات علمی برجسته‌‌ای انجام داده‌اند از طریق مراجع قانونی؛ ١١) پیشنهاد تخصیص اعتبارات و امکانات تحقیقاتی برای فعالیت‌‌های دانشمندان برجسته؛ ١٢) بررسی و تصویب عضویت فرهنگستان در مجامع و سازمان‌های بینالمللی که وظایف و اهداف متناسب با وظایف و اهداف فرهنگستان دارند در چارچوب قوانین و مقررات کشور. ماده ٣- ارکان فرهنگستان:[1] عبارت است از: ١) رئیس جمهور در مقام ریاست عالیه فرهنگستان؛ ٢) مجمع عمومی (متشکل از اعضای علمی پیوسته)؛ ٣) رئیس فرهنگستان؛ ٤) شورای علمی (رئیس فرهنگستان و رؤسای گروه‌های علمی)؛ ٥) دبیر؛ ٦) هیأت امنا[2] ماده ٤- مجمع عمومی: «مجمع» مرکب است از کلیه اعضای پیوسته فرهنگستان؛ جلسه این مجمع حداقل سالی یکبار تشکیل میشود. تبصره ١- اعضای وابسته می توانند در مجمع بدون حق رأی شرکت کنند. تبصره ٢- ریاست مجمع با ریاست فرهنگستان است. ماده ٥- وظایف مجمع عمومی:[3] ١) تصویب سیاستها و برنامههای علمی فرهنگستان؛ ٢) تصویب نظامنامه نحوه اجرای فعالیت‌‌های علمی فرهنگستان؛ ٣) تعیین دانشمندانی که شرایط دریافت پاداش یا جایزه یا بورس یا مدال یا نشان و یا فرصت مطالعاتی را دارند و معرفی ایشان به ریاست عالیه فرهنگستان؛ ٤) انتخاب اعضای پیوسته، وابسته و افتخاری. ماده ٦- شورای علمی: شورای علمی مرکب است از: - رئیس فرهنگستان، به عنوان رئیس شورا؛ - رؤسای گروه‌های علمی. ماده ٧- وظایف شورای علمی: ١) بررسی سیاستها و برنامههای علمی فرهنگستان و پیشنهاد آن به مجمع برای تصویب؛ ٢) تصویب و تدوین نظامنامه نحوه اجرای فعالیت‌‌های علمی فرهنگستان و ارائه آن به مجمع برای تصویب؛ ٣) تعیین وظایف گروه‌های علمی؛ ٤) بررسی و اظهارنظر در مورد طرح های علمی و ارجاع آن به گروه‌های علمی ذیربط؛ ٥) تعیین اهم مسائل و موضوعاتی که لازم است مورد تحقیق قرار گیرد و پیشنهاد آنها به مراکز علمی ذیصلاح در کشور؛ ٦) تهیه و تدوین ضوابط مربوط به اعطای پاداش و جوایز و بورس و نشان و مدال به افراد واجد شرایط و پیشنهاد آن به هیأت امنا جهت تصویب؛ ٧) تعیین دانشمندانی که شرایط دریافت پاداش یا جایزه یا بورس یا مدال یا نشان و یا فرصت مطالعاتی را دارند و معرفی ایشان به مجمع برای تصویب؛ ٨) بررسی و پیشنهاد ضوابط در خصوص ارتقای سطح علمی سمینارها و کنگره‌ها و کنفرانس‌‌های علمی در سطح ملی و بینالمللی و ارزیابی اینگونه مجامع؛ ٩) انجام دادن سایر کارهایی که از سوی هیأت امنا، مجمع و ریاست فرهنگستان به این شورا ارجاع میشود. ماده ٨- رئیس فرهنگستان:[4] رئیس فرهنگستان از میان اعضای فرهنگستان به پیشنهاد رئیس جمهور و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی و با حکم ایشان برای یک دوره ٤ ساله انتخاب میشود. تغییر رئیس مزبور به علل مختلف از جمله فوت، کناره‌گیری، عزل و استعفاء قبل از پایان دوره نیز مطابق همین شیوه خواهد بود. تبصره- انتخاب مجدد رئیس فرهنگستان بلامانع میباشد. ماده ٩- وظایف رئیس فرهنگستان: - پیشنهاد سازمان اداری، بودجه و حساب‌های سالانه به هیأت امنای فرهنگستان‌ها جهت تصویب؛ - پیشنهاد عضویت فرهنگستان در مجامع بینالمللی؛ - انتصاب رؤسای گروه‌های علمی و دبیر فرهنگستان؛ - پیشنهاد افراد به عنوان اعضای پیوسته، وابسته و یا افتخاری فرهنگستان به مجمع جهت تصویب؛ - پیگیری و نظارت بر حسن اجرای تصمیمات هیأت امنای فرهنگستان‌ها، مجمع و شورای علمی؛ - دعوت از اعضای مجمع و شورای علمی برای تشکیل جلسه؛ - بازآرایی، تغییر و تشکیل گروه‌های علمی جدید فرهنگستان[5] ماده ١٠- دبیر فرهنگستان: «دبیر فرهنگستان» به انتخاب و حکم رئیس فرهنگستان منصوب میشود.[6] ماده ١١- وظایف دبیر فرهنگستان: ١) اداره کلیه امور دبیرخانه اعم از اداری و مالی؛ ٢) تأمین کارکنان مورد نیاز فرهنگستان؛ ٣) انجام دادن سایر اموری که از طرف هیأت امنا، مجمع، شورای علمی و ریاست فرهنگستان به وی محول میشود. ماده ١٢- گروه های علمی: گروه‌های علمی فرهنگستان عبارتند از: ١) گروه علوم و معارف اسلامی؛ ٢) گروه علوم انسانی؛ ٣) گروه علوم پایه؛ ٤) گروه علوم مهندسی؛ ٥) گروه علوم کشاورزی؛ ٦) گروه دامپزشکی.[7] تبصره ١- هر گروه علمی متشکل از تعدادی از اعضای پیوسته و یا وابسته فرهنگستان است که با توجه به نوع تخصص ایشان توسط رئیس فرهنگستان برای عضویت در گروه انتخاب شده‌اند هر گروه علمی رئیس خواهد داشت که توسط رئیس فرهنگستان منصوب میشود. تبصره ٢- وظیفه گروه تنظیم و ارائه برنامههای علمی به شورای عالی خواهد بود. ماده ١٣- فرهنگستان مؤسسه‌‌ای است با شخصیت حقوقی مستقل که به نهاد ریاست جمهوری وابسته است و اعتباراتی که برای فرهنگستان در بودجه سالانه کشور منظور میشود در ردیف اعتبارات نهاد ریاست جمهوری منظور خواهد شد.[8] ماده ١٤- فرهنگستان جز در مورد ذیحسابی موضوع ماده ٣١ قانون محاسبات عمومی از لحاظ امور مالی و معاملاتی تابع مقرراتی خواهد بود که از طرف هیأت امنا تصویب میشود. ماده ١٥- فرهنگستان دارای اعضای پیوسته، وابسته و افتخاری خواهد بود که با معرفی و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی و یا خود فرهنگستان و بر اساس ضوابط و معیارهای علمی مصوب انتخاب می‌شوند و عضویت ایشان مادام‌العمر خواهد بود.[9] تبصره ١- اعضای پیوسته باید ایرانی و ملتزم به رعایت قوانین جمهوری اسلامی ایران باشند. همچنین این اعضا باید حداقل دارای درجه دانشیاری با رهبری پژوهش باشند. عضویت خبرگان بدون مدرک درصورتی که درجه علمی ایشان طبق مقررات مربوط معادل موارد فوق ارزیابی شده باشد بلامانع است. تبصره ٢- دانشمندان برجسته بینالمللی به عضویت افتخاری فرهنگستان پذیرفته می‌شوند وظیفه‌‌ای در فرهنگستان ندارند و انتخاب ایشان به احترام مقام علمی شان است. تبصره ٣- هریک از اعضای پیوسته فرهنگستان «علوم» که در طول یک سال، شش ماه متوالی یا بیش از دوسوم جلسات را بدون موافقت رئیس فرهنگستان غیبت داشته باشد مستعفی شناخته خواهد شد؛ در مورد غیبت اعضای وابسته و افتخاری و مستعفی شناخته شدن آنها مقرر شد در مجمع عمومی فرهنگستان علوم تصمیم گیر شود.[10] تبصره ٤- عضویت اعضای وابسته برای مدت ٤ سال است و انتخاب مجدد ایشان بلامانع می باشد.[11] ماده ١٦- تعداد اعضای پیوسته فرهنگستان حداکثر ٩٠ نفر میباشد و در تکمیل این اعضاء تا سقف مذکور، اولویت انتخاب از میان اعضای گروه‌ها و رشته‌‌های جدید میباشد.[12] تبصره- انتخاب و پذیرش اعضای پیوسته جدید بیش از سقف مذکور در این ماده، به تعداد اعضای پیوسته بالای ٨٥ سال به شرط ادامه عضویت دائم عضو بالای ٨٥ سال با دارا بودن تمامی اختیارات، امکانپذیر است. ماده ١٧- آیین‌‌نامه چگونگی رسیدگی به حساب‌های سالانه مؤسسه با هماهنگی نهاد ریاست جمهوری و وزارت امور اقتصاد و دارایی تهیه و به تصویب هیأت امنای فرهنگستان‌ها می‌‌رسد. ماده ١٨- این اساسنامه مشتمل بر هجده ماده و ده تبصره در جلسات ٩٦، ٩٧، ٩٨، ٩٩، ١٠٠ مورخ ١٣٦٧/٨/٣، ١٣٦٧/٨/١٠، ١٣٦٧/٨/١٧، ١٣٦٧/٨/٢٤، ١٣٦٧/٩/١ شورای مشترک کمیسیون‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده و به موجب مصوبات جلسات ٣٠٧، ٣٢٩، ٣٣٣، ٣٤١، ٤٦٥، ٤٧٧ و ٦٥٠ مورخ ١٣٧٢/١/٢١، ١٣٧٣/٢/٢٧ ١٣٧٣/٤/٢١، ٢٣١٣٧٣/٨/٢٣، ١٣٧٩/٥/١١، ١٣٨٠/١/٢١ و ١٣٨٨/٧/٢١، مصوبه جلسه ٨٩٢ مورخ ١٤٠٢/٩/٢٨ به ١٨ ماده و ١٠ تبصره اصلاح شده است. پی نوشت: [1] حسب جلسه ٤٦٥ مورخ ١١ مرداد ٧٩ شورای عالی انقلاب فرهنگی «١- تمامی فرهنگستان ها یک هیأت امنا خواهند داشت. ترکیب آن به این شرح خواهد بود: ١-١ معاون اول رئیس جمهور به عنوان رییس هیأت امنا.-2-1وزرای علوم، تحقیقات و فنّاوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و فرهنگ و ارشاد اسلامی. 1-3- رؤسای فرهنگستان ها.4-1- دو نفر از دانشمندان و صاحبنظران به پیشنهاد رئیس هر فرهنگستان. -2 رئیس فرهنگستان برای مدت چهار سال انتخاب می شود و انتخاب مجدد وی برای یکدوره دیگر بلامانع است.» [2] الحاقی به موجب جلسه ٤٧٧ مورخ ٢١ فروردین ٨٠ شورای عالی انقلاب فرهنگی [3] اصلاحی جلسه ٦٥٠ مورخ ٢١ مهر ١٣٨٨ شورای عالی انقلاب فرهنگی [4] اصلاحی جلسه ٦٥٠ مورخ ٢١ مهر ١٣٨٨ شورای عالی انقلاب فرهنگی [5] مصوبه جلسه ٨٩٢ مورخ ١٤٠٢/٩/٢٨ شورای عالی انقلاب فرهنگی [6] اصلاحی جلسه ٣٤١ مورخ ٢٤ آبان ٧٣ شورای عالی انقلاب فرهنگی [7] الحاقی جلسه ٣٢٩مورخ ٢٧اردیبهشت ٧٣ شورای عالی انقلاب فرهنگی [8] اصلاحی جلسه ٣٤١ مورخ ٢٤ آبان ٧٣ شورای عالی انقلاب فرهنگی [9] اصلاحی جلسه ٦٥٠ مورخ ٢١مهر ٨٨ شورای عالی انقلاب فرهنگی. یادآور میشود که حسب مصوبه جلسه مذکور، «افراد پیشنهادی برای عضویت در فرهنگستان با معرفی و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی و یا خود فرهنگستان مربوطه و براساس ضوابط و معیارهای علمی مصوب انتخاب می شوند.» [10] الحاقی جلسه ٣٠٧ مورخ ٢٥ خرداد ٧٢ شورای عالی انقلاب فرهنگی [11] الحاقی جلسه ٣٤١مورخ ٢٤ آبان ١٣٨٣ شورای عالی انقلاب فرهنگی [12] مصوبه جلسه ٨٩٢ مورخ ٢٨ آذر ١٤٠٢ شورای عالی انقلاب فرهنگی