اتاق فکر مخاطرات طبیعی اعضای اتاق فکر مخاطرات طبیعی رئیس: دکتر محمدتقی احمدی (دانشگاه تربیت مدرس) دبیر: اعضاء: - دکتر محسن غفوری آشتیانی (پژوهشگاه زلزله شناسی) - دکتر بهروز گتمیری (دانشگاه تهران) - دکتر حسن دانایی فرد (دانشگاه تربیت مدرس) - دکتر هادی خانیکی (دانشگاه علامه طباطبایی) اخبار نگاهی بر سانحه زلزله 6 فوریه 2023 ترکیه و سوریه در آناتولی شرقی آقای دکتر محسن غفوری آشتیانی، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله و عضو وابسته گروه عمران اتاق فکر مخاطرات طبیعی و کارگروه زلزله فرهنگستان علوم. درباره زلزله ترکیه و سوریه 6 فوریه2023 در تاریخ 1401/11/24 از ساعت 10 الی 12 در فرهنگستان علوم سخنرانی نمودند. اهم موضوعات سخنرانی ایشان به شرح ذیل می‌باشد: - گزارش از کلیات دو زلزله با بزرگی 7.8 و 7.5 در ترکیه و سوریه در راستای گسل آناتولی شرقی. - مرکز زلزله با بزرگی 7.8 در نزدیکی شهر غازیان تپ و زلزله با بزرگی 7.5 با فصله حدود 110 کیلومتری از زلزله قبل در نزدیکی شهر البیستان در استان قهرمان مارش رخ داد. وقوع دو زمینلرزه بسیار شدید در نزدیک یکدیگر، پدیده نادری است. اگرچه رخداد زلزله در این منطقه ترکیه با سابقه لرزه خیزی تاریخی مورد انتظار بوده است. ۴ تاکید بر اینکه انفجارات هسته‌ای هرگز نمی‌توانند چنین زلزله‌ای را ایجاد کنند، در زلزله‌های مصنوعی و یا انفجارات هسته‌ای با این انرژی، حداکثر بتوانند زلزله‌هایی با بزرگای ۵ را ایجاد کنند. شتاب این زلزله‌ها ۱.۹۴۷ g برآورد شده که تقریبا دو برابر شتاب ثقل زمین است. شایان ذکر است که این سطح از شتاب می‌تواند در اثر تشدید خاک و شرایط ساختگاهی باشد. - خطرات ژئوتکنیکی ناشی از وقوع زلزله از جمله فرونشست، آبگرفتگی و روانگرایی در مناطقی که در نزدیکی دریا و زمینلغرش در منطق کوهستانی مشاهده شده است. - از میان خسارات بر سازه‌ها، بیشتر اطلاعات دریافتی مربوط به تخریب کامل ساختمان ها بوده است و از دیگر آسیب های وارده به ساختمان ها و تاسیسات زیربنایی اطلاعاتی در دسترس نیست. ولی آنچه که در تصاویر منتشر شده، مشاهده می‌شود در شهرهای زلزله زده تنوعی از کیفیت ساخت و ساز و ایمنی لرزه ای دیده می شود؛ که دلایل خرابی ها حکایت از نامناسب بودن شرایط ساختگاهی بناها، کیفیت طراحی، کیفیت ساخت و نوع مصالح استفاده‌شده دارد که نیاز به بررسی‌های بیشتر دارد. همچنین فرروریزش بیشتر با مودخرابی پنکیکی و یا واژگونی کامل در ساختمان های بتنی میان مرتبه است. بازهم اگرچه هنوز زود است که علت دقیق خرابی ها تعیین شود، ولی بخشی از خرابی ها گزارش شده می‌تواند ناشی از فساد در ساخت و ساز باشد. د مقامات کشور ترکیه اعلام کردند از ۷۹ سد و آبگیر بازدید کردند که ۷۲ از آنها سالم بوده و ۷ سدآسیب دیده‌اند و تاکنون آسیب در سد سلطان سویو اعلام شده است که در حال حاضر برای پیشگیری از خسارت مشغول تخلیه آب سد هستند. سد آتاتورک بزرگترین سد خاکی کشور ترکیه است که شایعات زیادی درباره آن منتشر شده ولی تاکنون گزارش رسمی از وضعیت این سد ارائه نشده است. در زمینه آتش‌سوزی به دلیل شکست لوله انتقال گاز، قطع گاز و برق و اختلال در شبکه حمل و نقل و مخابراتی اخبار و گزارش رسمی منتشر نشده است، ولی تصاویری از رخداد آتش‌سوزی به دلیل انفجار لوله گاز در شبکه‌های اجتماعی دیده می‌شود. - درخصوص وضعیت زلزله سوریه اطلاعات و اخبار کمی منتشر شده است، بیشترین تخریب زلزله سوریه در شهرهای حلب و ادلب بوده است. دو شهر حلب و ادلب سوریه و ۴ شهر هاتای، مالاتیا، قهرمان ماراش و غازی تپ ترکیه بیشترین خسارت را از این دو زلزله داشته‌اند. برخی از آثار باستانی و باغات زیتون در سوریه، تخریب شده اند ، اینها در حالی است که همه کمک‌های بشردوستانه بین‌المللی متوجه کشور ترکیه بوده و این کشور همواره از این پنجره حمایتی استفاده کرده و می‌کند. آقای دکتر آشتیانی در ادامه بر کاهش ریسک به عنوان بهترین مقابله با رخدادهای طبیعی ( زلزله ) تاکید نمودند و نتیجه گیری کردند که: 1. ریسک سوانح طبیعی، تا زمانی که زندگی جریان دارد، هیچ وقت صفر نخواهد شد؛ ولی قابل کنترل در حدی که در برابر آن ایمن باشیم، هست. 2. دانش لازم برای ایمنی وجود دارد، و تمام خسارات مشاهده شده از قبل قابل پیش بینی بود و برای شهرهای مشابه در دنیا و ایران قابل پیش بینی است. 3. رسیدن به ایمنی شهرها در برابر سوانح فقط با نگرش جامع و سیستمی مبتنی بر دانایی ممکن است. حکمرانی نقش اساسی در تحقق این امر دارد.