به گزارش روابط عمومی و اطلاعرسانی فرهنگستان علوم، نشست «کاربری اراضی در ایران، وضعیت موجود و پیامد آن بر تخریب خاک» توسط گروه علوم کشاورزی و منابع طبیعی فرهنگستان علوم برگزار شد. در این نشست دکتر محمدرضا غریبرضا دانشیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری در سخنرانی خود با موضوع «اثرات تغییر پوشش گیاهی بر فرسایش خاک در جنگلهای هیرکانی ایران با استفاده از فناوری هستهای»، نتایج پروژهای مشترک بینالمللی با همکاری آژانس بینالمللی انرژی اتمی و سازمان انرژی اتمی کشور را ارائه کرد. این پروژه در استانهای گیلان، مازندران و گلستان با هدایت فنی کارشناسان IAEA و حمایت سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری اجرا شد. وی گفت: بر اساس یافتهها، جنگلهای هیرکانی به مساحت ۱/۸۵ میلیون هکتار (۱۳/۵ درصد از کل جنگلهای ایران) در طول قرن اخیر کاهش پوشش جنگلی قابل توجهی داشتهاند: ۲۷ درصد در گلستان، ۲۲ درصد در مازندران و ۲۱ درصد در گیلان. همزمان، مساحت جنگلهای احیاء شده حدود ۵۰۰ هزار هکتار برآورد شده است. تغییر کاربری اراضی جنگلی به دیمزار و سایر کاربریها موجب افزایش نرخ فرسایش و هدررفت مواد مغذی خاک شده و بیشترین اثرات در مازندران و گلستان مشاهده میشود، جایی که نرخ فرسایش خاک در دیمزار تا ۳۲±۲ تن در هکتار در سال رسیده است. دکتر غریب رضا تصریح کرد: نتایج پروژه همچنین نشان داد که روش جنگلکاری با درختان دانهزاد همسال نسبت به ناهمسال اثر بخشی بیشتری در جلوگیری از فرسایش خاک دارد؛ در استانهای گلستان و مازندران، این روش بین ۴۰ تا ۵۳ درصد مؤثرتر بوده است. پیمایشهای میدانی همچنین نشان میدهد که طرحهای جنگلکاری در استان گیلان از منظر حفاظت خاک عملکرد بهتری نسبت به سایر استانها دارند، هرچند کاهش بارش در مناطق مختلف، نرخ فرسایش را تحت تأثیر قرار داده است دانشیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری گفت: تحلیل دادههای هستهای با استفاده از رادیوایزوتوپ ۱۳۷Cs نشان میدهد که ذخیره متوسط آن در سایتهای مرجع استانهای گیلان، مازندران و گلستان به ترتیب ۵۹۰۵، ۴۴۴۳ و ۳۸۴۹ بکرل بر مترمربع است. نتایج همچنین حاکی از اثرات مستقیم و دور از محل جنگلزدایی بر خاک، آب و رسوبگذاری در تالابها، دریاچهها و نوار ساحلی دریای خزر است وی در پایان با اشاره به خسارات اقتصادی فرسایش خاک گفت: بر اساس آخرین آمار بینالمللی، هر تن فرسایش خاک حدود ۴۰ یورو خسارت اقتصادی دارد. بنابراین تغییرات کاربری اراضی جنگلی در شمال ایران سالانه موجب خسارتی قابل توجه به منابع طبیعی کشور میشود که این مقدار حدود ۲۰ میلیون تومان برای هر هکتار دیمزار و ۱۱ تا ۱۶ میلیون تومان برای هر هکتار زراعت چوب در استانهای گلستان، مازندران و گیلان برآورد شده است.