انتشار کتاب «سیستم‌های کنترل از منظر تاریخی و فلسفی» تألیف دکتر علی خاکی صدیق

به گزارش روابط عمومی و اطلاع‌رسانی فرهنگستان علوم،   دکتر علی خاکی صدیق، عضو وابسته فرهنگستان علوم و استاد مهندسی کنترل در دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی است. وی استاد نمونه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری 1377ـ1378 و اوّلین استاد برجسته مهندسی در سال 1391 توسط فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران بوده است. ایشان مؤلف و مترجم سیزده کتاب به زبان فارسی در حوزه‌های مختلف مهندسی کنترل، مولف یک کتاب در حوزه اخلاق پژوهشی و اخلاق مهندسی، و مؤلف سه کتاب به زبان انگلیسی در زمینه مهندسی کنترل است.

از زمینه‌های پژوهشی مورد علاقه وی فلسفه مهندسی و به ویژه مهندسی کنترل است. مباحث مشترک فلسفه و مهندسی یکی از این موضوعات بنیادین و بین‌رشته‌ای است که علاوه بر پیامدهای مهم در آموزش مهندسی، در شکل‌گیری ایده‌های نوین و تغییر پارادیم‌های فکریِ مهندسان نقشی کلیدی دارد. 

کتاب ارائه شده با عنوان «سیستم‌های کنترل از منظر تاریخی و فلسفی» در تابستان ۲۰۲۵ توسط انتشارات بین‌المللی اشپرینگر به چاپ رسیده است. این کتاب نخستین اثر در بررسی فلسفی و تاریخی مهندسی کنترل است و موضوع را با ویژگی‌های زیر بررسی می‌کند:

• ارائه تاریخ مهندسی کنترل با تاکید بر کاربرد در مباحث فلسفی و زیربناهای فکری روش‌های تحلیل و طراحی سیستم‌های کنترل

• ارائه زیربناهای فلسفی سیستم‌های مهندسی کنترل

• بررسی پرسش‌ها و اصول بنیادینی که در شکل‌گیری و توسعه سیستم‌های کنترل نقش داشته‌اند

• ارائه مفاهیم مدرنیسم و پسامدرنیسم و کاربردهای آن‌ها در سیستم‌های کنترل

این اثر با بررسی زیربناهای تاریخی و فلسفی سیستم‌های کنترل، درکی یکپارچه و کلان از چالش‌های آن ارائه می‌دهد و ضرورت رویکرد بین‌رشته‌ای را در مهندسی کنترل نشان می‌دهد. مخاطبان کتاب، مهندسان، پژوهشگران و دانشجویان مهندسی کنترل هستند که با تکامل این رشته از دوران کهن تا به امروز آشنا خواهند شد و با دستاوردهای کلیدی اندیشمندان و نوآوران اثرگذار آشنا می‌شوند.

همچنین در این کتاب، چگونگی شکل‌دهی درک ما از سیستم‌های کنترل بر پایه مفاهیم فلسفی از قبیل استقراء، ابطال‌پذیری، و فلسفه پویشی واکاوی می‌شود. این اثر به‌گونه‌ای منحصربه‌فرد، رویدادهای تاریخی را با چشم‌اندازهای فلسفی ترکیب می‌کند تا درک عمیق‌تری از موضوع فراهم آورد. با بررسی توسعه تاریخی سیستم‌های کنترلی، انگیزه‌ها و محدودیت‌های فناوری که در روند تکاملی روش‌های تحلیل و طراحی تأثیرگذار بوده‌اند، آشکار می‌شود. در این کتاب تحلیلی جامع از نخستین کاربردهای اتوماسیون تا سیستم‌های کنترل مدرن و پستمدرن مبتنی بر الگوریتم‌های پیچیده و هوش مصنوعی ارائه شده است.

در فصل پایانی، آینده سیستم‌های کنترل با بررسی مقالات و گزارش‌های دانشمندان و مهندسان برجسته این حوزه به تصویر کشیده شده است.